Portal dla nauczycieli
i dla tych, którzy dopiero zamierzają nauczycielami zostać

„STRZELALI DO NAS SOWIECI” – W ROCZNICĘ NAJAZDU ZSRR NA POLSKĘ

Starsze pokolenie nauczycieli nie miało okazji, aby na lekcjach historii dowiedzieć się prawdy o toczących się na terenie Polski działaniach wojennych we wrześniu i październiku 1939 roku.

Szczęście miał ten, którego rodzice orientowali się w sytuacji tamtego okresu i mieli odwagę w domu mówić głośno o kłamstwach peerelu. Większość poddana została skutecznej manipulacji, tym solidniejszej, im więcej literatury pięknej, poezji, piosenek i filmów o tamtym okresie przyswoili. Czy było możliwe, aby ktoś poznał ten wiersz Wierzyńskiego w szkole?

 

Za dywizję wołyńską, nie kwiaty i wianki -
Szubienica w Lublinie. Ojczyste Majdanki.
Za sygnał na północy, bój pod Nowogródkiem -
Długi urlop w więzieniu. Długi i ze skutkiem.
Za bój o naszą Rossę, Ostrą Bramę, Wilno -
Sucha gałąź lub zsyłka na rozpacz bezsilną.
Za dnie i noce śmierci, za lata udręki -
Taniec w kółko: raz w oczy a drugi raz w szczęki.
Za wsie spalone, bitwy, gdzie chłopska szła czeladź -
List gończy, tropicielski: dopaść i rozstrzelać!
Za mosty wysadzone z ręki robotniczej -
Węszyć gdzie kto się ukrył, psy spuścić ze smyczy.
Za wyroki na katów, za celny strzał Krysta -
Jeden wyrok: do tiurmy. Dla wszystkich. Do czysta!
Za Warszawę, Warszawę, powstańcze zachcianki -
Specjalny odział śledczy: "przyłożyć do ścianki".

Zwinąć chorągiew z masztu. Krepą jest zasnuta
Za dywizję Rataja, Okrzei, Traugutta.
Pociąć sztandar w kawałki. Rozdać śród żołnierzy,
Na drogę, niech go wezmą. Na sercu niech leży.

8 lutego 1945

(Kazimierz Wierzyński Na rozwiązanie Armii Krajowej)

Dziś nie znajdziemy już wśród nas nikogo, kto nie słyszał o pakcie Ribbentrop-Mołotow, napaści Związku Radzieckiego na Polskę 17 września czy zbrodni katyńskiej. Mamy swobodny dostęp do korespondencji i treści wystąpień polityków, jak choćby dramatycznego orędzia prezydenta Mościckiego:

Obywatele!

Gdy armia nasza z bezprzykładnym męstwem zmaga się z przemocą wroga od pierwszego dnia wojny aż po dzień dzisiejszy, wytrzymując napór ogromnej przewagi całości bez mała niemieckich sił zbrojnych, nasz sąsiad wschodni najechał nasze ziemie, gwałcąc obowiązujące umowy i odwieczne zasady moralności.

Stanęliśmy tedy nie po raz pierwszy w naszych dziejach w obliczu nawałnicy zalewającej nasz kraj z zachodu i wschodu.

Polska, sprzymierzona z Francją i Anglią, walczy o prawo przeciwko bezprawiu, o wiarę i cywilizację przeciwko bezdusznemu barbarzyństwu, o dobro przeciwko panowaniu zła na świecie. Z walki tej, wierzę w to niezłomnie, wyjść musi i wyjdzie zwycięsko.

(fragment orędzia prezydenta Ignacego Mościckiego z 17 września 1939 roku)

 

Całościowe spojrzenie na tamten okres ciągle jednak sprawia nam problemy. Mimo zmian w podręcznikach do historii, nadal bezrefleksyjnie przekazujemy uczniom utarte schematy: bez komentarza omawiamy poezję wojenną, w której Niemiec jest naszym jedynym wrogiem, utrwalamy obraz słabej polskiej armii i żołnierza, który rzuca się z szabelką na czołgi. Trudno nam się do tego przyznać, ale w większości z nas ciągle żywe są sentymentalne obrazy utrwalone przez literaturę – bo ona najbardziej oddziałuje na emocje. Kto by tam czytał opracowania naukowe… A nawet jakby chciał, to znajdzie jedynie opisy fragmentaryczne, zajmujące się pojedynczymi wydarzeniami. Brakuje jednolitej pracy, która powiązałaby fakty i dokonała solidnej oceny. O potrzebie weryfikacji wiedzy historycznej dotyczącej początków II wojny światowej pisze dr Tymoteusz Pawłowski w artykule Mity polskiej wojny obronnej 1939 roku (czytaj tutaj). My widzimy jeszcze jedną potrzebę – spojrzenia pod tym kątem na polską literaturę. Może warto zwrócić na to uwagę maturzystom poznającym literaturę wojenną? A może już poloniści to robią? Zapraszamy do dzielenia się refleksjami!

Cytat w tytule artykułu pochodzi z piosenki Jacka Kaczmarskiego Katyń.


Zaloguj się

Tylko zalogowani użytkownicy mogą dodawać komentarze.

Zaloguj się Rejestracja

Losowe artykuły

Przewiń do góry
Na tej stronie wykorzystujemy ciasteczka (ang. cookies), dzięki którym nasz serwis dostosowuje się do indywidualnych potrzeb użytkowników. Cookies nie są niebezpieczne, ale w każdej chwili możesz wyłączyć ten mechanizm w ustawieniach swojej przeglądarki. Więcej informacji na ten temat w polityce prywatności.